Wielu naszych klientów zastanawia się, czym jest prawo pierwokupu i jak w praktyce wygląda jego wykonanie. Postanowiliśmy więc poruszyć ten temat.
Z naszego artykułu dowiecie się, czym jest pierwokup i jak wyglądają kwestie związane z jego zastosowaniem – między innymi kto może z niego skorzystać, w jaki sposób i w jakim czasie.
O tym czym jest umowa darowizny, przeczytacie tutaj: https://impactden.pl/umowa-darowizny-wszystko-o-czym-musisz-pamietac/.
Pierwokup jako instytucja prawa cywilnego
Podstawowym zadaniem prawa pierwokupu jako instytucji prawa cywilnego, jest ochrona interesów osoby, która ma prawo z niej skorzystać – ma ona pierwszeństwo nabycia rzeczy, którą jej aktualny właściciel chce sprzedać osobie trzeciej. Oznacza to, że istotą prawa pierwokupu, zgodnie z art. 596 kodeksu cywilnego zastrzeżenie dla jednej ze stron pierwszeństwa kupna rzeczy na wypadek, gdyby druga strona sprzedała rzecz osobie trzeciej.
Pierwokup uniemożliwia nabycia oznaczonej rzeczy podmiotom innym niż osobie uprawnionej do skorzystania z tego prawa – zapewnia ono zabezpieczenie i pierwszeństwo tej rzecz określonej osobie. Oczywiście, rzecz ta może być nabyta przez osobę trzecią, ale tylko wtedy, gdy uprawniony nie skorzysta z prawa pierwokupu.
Należy podkreślić, że postanowienia umowy z osobą trzecią, które są sprzeczne z prawem pierwokupu (np. uniemożliwiają jego wykonanie) są wobec uprawnionego do skorzystania z tego prawa całkowicie bezskuteczne.
Forma zbycia rzeczy i przedmiot
Prawo pierwokupu może dotyczyć jedynie sprzedaży. Nie może ono dotyczyć innych form zbycia rzeczy tj. darowizny, zamiany czy innych czynności i zdarzeń prawnych (rozporządzenie testamentowe, wywłaszczenie itp.).
Przedmiotem prawa pierwokupu mogą być ruchomości i nieruchomości – muszą być one oznaczone co najmniej co do gatunku.
Ustanowienie prawa pierwokupu
Prawo pierwokupu może zostać ustanowione z mocy prawa (ustawowe) lub w umowie (umowne).
Ustawowe prawo pierwokupu przysługuje Skarbowi Państwa, jednostkom samorządu terytorialnego, współwłaścicielowi lub dzierżawcy.
Umowne prawo pierwokupu może być ustanowione w samej umowie (np. najmu, sprzedaży czy spółki). Może również wynikać ono z czynności prawnej tj. testamentu.
Cechy prawne pierwokupu
Uprawnienie, o którym mowa w naszym artykule jest niezbywalne i niepodzielne. Niezbywalność polega na tym, że może być ono przenoszone tylko w drodze czynności prawnej np. umowy lub dziedziczenia – nie może być ono przenoszone w inny sposób.
Natomiast jego niepodzielność polega na tym, że nie może być wykonane tylko do części rzeczy, której dotyczy – dotyczy to również rzeczy podzielnych.
Co w takim razie w sytuacji, w której uprawnienie przysługuje do całej nieruchomości, a sprzedaż dotyczy tylko części z niej. Wtedy uprawniony może skorzystać z prawa pierwokupu co do części nieruchomości objętej sprzedażą, przy zachowaniu prawa do pierwokupu pozostałych części nieruchomości.
Czy prawo pierwokupu nakłada na właściciela obowiązek sprzedaży rzeczy uprawnionemu od razu?
Nie. Prawo pierwokupu nie nakłada na właściciela takiego obowiązku. Daje ono uprawnionemu pierwszeństwo nabycia tej rzeczy. Obowiązek jego wykonania powstaje, gdy uprawniony zdecyduje się z niego korzystać, w momencie, w którym właściciel rzeczy będzie chciał sprzedać rzecz. Po złożeniu oświadczenia przez uprawnionego właściciel ma obowiązek sprzedać rzecz właśnie uprawnionemu.
Prawo pierwokupu – w jaki sposób z niego skorzystać
Tak jak pisaliśmy wcześniej, prawo pierwokupu wykonuje się poprzez złożenie oświadczenia. Jeżeli umowa wymaga szczególnej formy (aktu notarialnego), to oświadczenie o skorzystaniu z prawa pierwokupu również powinno być złożone w takiej formie.
Jak uprawniony ma się dowiedzieć o tym, że rzecz ma zostać sprzedana? Zgodnie z obowiązującymi przepisami, właściciel rzeczy powinien zawiadomić uprawnionego o umowie sprzedaży zawartej z osobą trzecią. Po tym jak uprawniony otrzyma taką informację, może on zdecydować o tym, że wykona prawo pierwokupu.
Prawo pierwokupu – termin
Co do nieruchomości, uprawnienie można wykonać w ciągu miesiąca od zawiadomienia o sprzedaży. Jeżeli chodzi o inne rzeczy, termin ten wynosi tydzień. Przekroczenie terminu powoduje wygaśnięcie tego uprawnienia – jest to termin zawity. Oczywiście możemy wnioskować o jego przywrócenie na zasadach określonych w przepisach kodeksu cywilnego.
Wsparcie kancelarii
Jeżeli macie jakieś pytania związane z prawem pierwokupu, napiszcie do nas na nasz adres e-mail biuro@legalden.pl. Na pewno pomożemy.